BOLIWIA  
     
 
 
     
     
 
 
       
  Nazwa: Republika Boliwii (República de Bolivia)  
  Powierzchnia: 1 098,6 tys. km2  
  Liczba ludności: ok. 8,3 mln (8.274.325 - wg spisu z 2001 r.)  
  Podział administracyjny: 9 departamentów (Chuquisaca, La Paz, Cochabamba, Oruro, Potosi, Tarija, Santa Cruz, Beni, Pando)  
  Język urzędowy: hiszpański, w użyciu języki aymara, keczua i guaraní  
  Jednostka monetarna: 1 peso boliwijskie = 100 centavos  
  Święto narodowe: 6 sierpnia  
  Największe miasta: Santa Cruz de la Sierra, Cochabamba, El-Alto, Oruro, Potosi  
  Najwyższy szczyt: Sajama (6520 m n.p.m.)  
  Główne rzeki: Mamoré, Guaporé, Beni  
  Największe jeziora: Titicaca - największe jezioro Ameryki Południowej, Poopó, Rogoaguado

 
  Przemysł: Przemysł słabo rozwinięty, gł. spożywczy (cukrownie, mleczarnie, browary), cementowy, skórzany, włókienniczy, petrochemiczny (rafinerie ropy naftowej), metalurgiczny (hutnictwo cyny, antymonu, bizmutu), materiałów budowlanych, zasoby naturalne: złoża cyny, gazu ziemnego, ropy naftowej, antymonu, wolframu, ołowiu, cynku i miedzi, srebra i złota. Rolnictwo: trzcina cukrowa, kawa, kakaowiec, ziemniaki, kukurydza, bataty, ryż, pszenica, jęczmień, bawełna, soja, owoce (brzoskwinie, mandarynki, cytryny, banany i kasztany) i warzywa (gł. pomidory). 75% upraw zajmują nielegalne plantacje koki (trzeci na świecie producent kokainy po Peru i Kolumbii). Głównie pasterska hodowla owiec, lam, alpak oraz bydła, trzody chlewnej. Rozwinięte leśnictwo (kauczuk, chinina, drewno balsa).  
     
     
     
     
 

Sajama (6520 m n.p.m.)


Słone jezioro w Andach


La Paz


Sucre


Jezioro Tititaca
w okolicy Cochacamba
 


Jezioro Tititaca -
- widok na Wyspę Słońca
(Isla del Sol)


 
     
     
  Historia  
  Tereny obecnej Boliwii były zamieszkane już ok. 2 tys. lat p.n.e. W VII w. weszły w skład organizmu państwowego, z centrum religijnym w Tiahuanaco, którego poszczególne części zostały wchłonięte w XIII-XIV w. przez imperium Inków. Około 1538 jej terytorium zostało opanowane przez hiszpańskiego konkwistadora H. Pizzara, 1542 włączone do wicekrólestwa Peru, 1559 wydzielone jako audiencja Charcas, zwana w XVIII w. Górnym Peru, wreszcie 1776 wcielone do wicekrólestwa La Platy. W połowie XVI w. odkryto na terenie Boliwii niezwykle bogate złoża srebra, co spowodowało szybki rozwój górnictwa (powstały wówczas liczne górnicze osady, m.in. 1547 Potosí, 1548 La Paz, 1604 Oruro), będącego ważnym źródłem dochodów imperium hiszpańskiego. Bezwzględny wyzysk ludności tubylczej, zatrudnionej przymusowo do pracy w kopalniach, wywoływał w XVIII w. liczne powstania Indian. Największe z nich 1780-1782 pod wodzą Tupaka Amaru II, przygotowało grunt pod wojnę o niepodległość kolonii hiszpańskiej, do wybuchu, której doprowadzili 1809 Kreole, zamieszkujący Górne Peru. Panowanie hiszpańskie zostało obalone ostatecznie dopiero po zwycięstwie generała A.J. de Sucre pod Ayacucho 1824.
1825 Kongres Górnego Peru proklamował powstanie niepodległej Republiki Bolivara (nazwana na cześć bohatera walk wyzwoleńczych w Ameryce Pd. - S. Bolivara), przemianowanej następnie na Republikę Boliwijską; jej pierwszym prezydentem został Bolivar (rządy w jego imieniu sprawował generał de Sucre), który 1826 opracował konstytucję Boliwii, stanowiącą wzorzec dla pozostałych republik południowoamerykańskich. 1836-1839 Boliwia tworzyła konfederację z Peru, której kres nastąpił po wojnie z Chile. W początkowych latach niepodległości Boliwia była krajem niestabilnym gospodarczo, m.in. na skutek upadku górnictwa po wyczerpaniu się złóż srebra. 2. poł. XIX w. i pocz. XX w. były dla niej również okresem wyczerpujących walk wewnętrznych w łonie elity politycznej, którą tworzyli wielcy posiadacze ziemscy (hacendados) oraz lokalni dyktatorzy (caudillos), a także licznych wojen z sąsiadami. 1879-1884 Boliwia wraz z Peru prowadziła z Chile tzw. wojnę o Pacyfik, w której wyniku utraciła bogate w złoża saletry wybrzeże (Atakama) oraz dostęp do Oceanu Spokojnego (konflikt z Chile o dostęp do oceanu nie został rozstrzygnięty do dziś). 1903 była zmuszona dokonać na rzecz Brazylii cesji części bogatego w kauczuk terytorium Acne, natomiast w wojnie z Paragwajem 1932-1935 utraciła 3/4 spornych terenów naftowych Gran Chaco (wojna o Chaco).W latach 90. XIX w. odkryto w Boliwii złoża cyny, a także ołowiu i miedzi, co wpłynęło na poprawę sytuacji ekonomicznej kraju, przyciągając obcy kapitał (głównie brytyjski, a w okresie międzywojennym także amerykański). W wyniku wojny domowej 1898-1899 długotrwałe rządy oligarchii konserwatywnej zostały zastąpione przez rządy liberalnej burżuazji, która utrzymała się przy władzy do 1920. Fala ruchów społecznych, która przetoczyła się na początku XX w. przez kontynent południowoamerykański szczególnie jaskrawo uwidoczniła się m.in. w Boliwii. Podczas I wojny światowej 1917 Boliwia zerwała stosunki dyplomatyczne z Niemcami. Kryzys spowodowany wojną zradykalizował również warstwy średnie, coraz wyraźniej domagające się wprowadzenia umiarkowanych reform. 1920 rządy objęła założona w 1914 Partia Unii Republikańskiej, która dążyła do uzyskania gwarancji dla kapitału krajowego i wprowadzenia ustawodawstwa socjalnego, a także wysuwała hasła ochrony masowo wywłaszczanych Indian. Rozbudowano wówczas koleje, a także unowocześniono administrację i zmodernizowano armię. Przegrana wojna o Chaco pogłębiła dodatkowo trudności gospodarcze wywołane wielkim kryzysem 1923-1933, a także nasiliła nacjonalizm boliwijski. Lata 30. i 40. XX w. były okresem politycznej destabilizacji kraju, co ułatwiło gospodarczą i ideologiczną penetrację Boliwii przez hitlerowskie Niemcy. 1936 władzę w Boliwii przejęła, na drodze zamachu stanu, grupa wojskowych (pierwszy raz od 1880), która zapoczątkowała szereg reform, m.in.: założyła Bank Górniczy, znacjonalizowała amerykański Standard Oil Co. (otrzymała koncesje 1922) i utworzyła państwową kompanię naftową, wprowadzając tym samym kontrolę państwa nad wydobyciem ropy naftowej i górnictwem. 1939 utracili oni jednak władzę na rzecz konserwatystów. Powstały w 1941 Narodowy Ruch Rewolucyjny (MNR) na czele z V. Pazem Estenssorem, udzielił poparcia juncie wojskowej, która 1943 dokonała zamachu stanu, przejmując władzę. Stworzony przez nią rząd wypowiedział w tym samym roku wojnę państwom Osi. Sprawujący 1943-1946 urząd prezydenta. G. Villaroel, kontynuował program reform społecznych, wydając 1944 dekret o związkach zawodowych, w którego wyniku powstały - Federacja Związków Zawodowych Górników oraz Federacja Związków Chłopskich. Zorganizowano wówczas ponadto I Narodowy Kongres Indiański. Rząd Villaroela został obalony 1946 przez konserwatystów, co wywołało wzrost napięć wewnętrznych (1949 wybuchł strajk górniczy, 1950 strajk powszechny). MNR przeszedł do działalności opozycyjnej. 1952, mając poparcie Komunistycznej Partii Boliwii, przejął władzę w wyniku powstania zbrojnego i utrzymał ją do 1964, powierzając funkcję prezydenta ponownie Pazowi Estenssoro 1952-1956 i 1960-1964, a także H. Silesowi Zuaro 1956-1960. Już w pierwszych latach przeprowadzono szereg radykalnych reform zwanych rewolucją boliwijską, m.in. znacjonalizowano kopalnie cyny oraz zapoczątkowano reformę rolną. Kres reformom położył 1964 zamach junty wojskowej, która przejęła władzę, rozbijając w następnych latach ruch związkowy oraz pokonując 1967 partyzancką Armię Wyzwolenia Narodowego, zorganizowaną przez E. "Che" Guevarę. MNR odzyskał przejściowo 1969-71 władzę (prezydenci A. Ovando Candía i J.J. Torres González), jednak nie zdołał jej utrzymać.Dopiero dyktatura wojskowa sprawowana 1971-1978 przez pułkownika H. Bánzera Suáreza doprowadziła do wzrostu aktywności opozycji i w konsekwencji (po serii przewrotów wojskowych) powrotu 1982 do rządów parlamentarnych. Władza ponownie znalazła się w rękach MNR (1982-1985 prezydent Siles Zuazo, 1985-1989 prezydent Paz Estenssoro), który podjął kroki w kierunku demokratyzacji stosunków społecznych. Procesowi temu towarzyszyły napięcia społeczne, spowodowane drastyczną polityką antyinflacyjną realizowaną przez Boliwię od 1985 pod dyktando ekspertów amerykańskich, w celu radykalnego uzdrowienia gospodarki boliwijskiej.
1989 rządy w Boliwii objął tzw. sojusz patriotyczny, będący koalicją Ruchu Lewicy Rewolucyjnej (MIR) i Narodowej Akcji Demokratycznej (ADN) Bánzara Suáreza, na czele z prez. J. Pazem Zamorą, liderem MIR. Mimo kontynuowania programu gospodarczego MNR, koalicja poniosła porażkę w wyborach prezydenckich 1993, w których zwyciężył kandydat MNR, G. Sánchez de Lozada (po raz pierwszy na stanowisko wiceprezydenta powołany został przedstawiciel ludności indiańskiej - V.H. Cárdenas z plemienia Ajmara). Rozpoczął on realizację tzw. programu kapitalizacji, polegającego na częściowej prywatyzacji 6 największych spółek państwowych, z przeznaczeniem pozostałych aktywów na uwłaszczenia, mające stanowić wkład w fundusze emerytalne. 1993 Boliwia zawarła z Chile umowę o zniesieniu barier celnych i popieraniu wzajemnych inwestycji (państwa te nie utrzymują stosunków dyplomatycznych od czasu wojny o Pacyfik; 1992 Peru zezwoliło Boliwii na utworzenie strefy wolnego handlu w peruwiańskim mieście Ilo i na korzystanie z 5-kilometrowego odcinka wybrzeża). 1994 Boliwia zawarła z Brazylią kontrakt o budowie gazociągu do południowej i południowo-wschodniej Brazylii. W wyborach 1997 zwyciężył Sojusz dla Demokracji, utworzony przez ADN, MIR oraz Unię Obywatelskiej Solidarności (zał. 1989) i Sumienie Ojczyzny (zał. 1988). Funkcję prezydenta objął Bánzar Suárez, który kontynuuje politykę gospodarczą poprzedników, mimo osobistej niechęci wobec programu kapitalizacji.

Stary sztych
Cierro de Potosi


Kopalnia metalicznego srebra
w Potosi


 
     
  Położenie  
  Państwo w środkowej części Ameryki Południowej, bez dostępu do morza. Na północy i wschodzie graniczy z Brazylią (3400 km), na południowym-wschodzie z Paragwajem (750 km), na południu z Argentyną (832 km), oraz na południowym-zachodzie z Chile (861 km) i północnym-zachodzie z Peru (900), stolica konstytucjonalna mieści się w Sucre, natomiast siedziba rządu - w La Paz.



 
     
  Trochę geografii  
  República de Bolivia jest najwyżej położonym krajem Ameryki Południowej, pod względem powierzchni jest piątym krajem Ameryki Południowej i jest prawie czterokrotnie większa od Polski Powierzchnia kraju jest wyżynno-górzysta. Na południowym-zachodzie ciągną się Andy Boliwijskie składające się z trzech pasm górskich: Kordyliery Zachodniej (najwyższy szczyt - wygasły wulkan Sajama 6520 m n.p.m.) na granicy z Chile, Kordyliery Środkowej i Kordyliery Wschodniej. Licznie występują tu stożki wulkaniczne. Pomiędzy dwoma pasmami Andów, na wysokości ok. 3500-4500 m n.p.m. położony jest wysokogórski, równinny płaskowyż - Altiplano (Puna Boliwijska). Jest to ogromna, poprzecinana wzniesieniami, pojedynczymi szczytami wygasłych wulkanów, równina prawie całkowicie pozbawiona zieleni. Na obszarze Alitplano położone jest największe jezioro Ameryki Południowej - Titicaca, jego powierzchnia wynosi 8.030 km2, a leży na wysokości 3.810 m n.p.m., jest to jezioro żeglowne. Dwa inne duże jeziora to: Poopó, Rogoaguado. Na południowych krańcach płaskowyżu są pozostałości po dwóch wielkich słonych jeziorach - solniska: Salar de Uyuni i Salar de Coipasa, które stanowią ogromne zbiorniki soli odbijające się białym kolorem na szarej powierzchni wyżyny Altiplano. Na wschodzie Andy opadają rozciętym głębokimi dolinami rzek przedgórzem Yungas ku obszernej Nizinie Boliwijskiej. W granicach Boliwii leżą krańce Niziny Amazonki i Gran Chaco. Główne rzeki należą do dorzecza Amazonki: Mamoré, Guaporé, Beni. Obszar kraju jest aktywny sejsmicznie. Do potężnego trzęsienia ziemi o sile 8,2 stopni w skali Richtera doszło w czerwcu 1994 r. Wybuchy wulkanów powtarzają się regularnie.

Błękitna Laguna
w pobliżu granicy
z Chile


Najwyżej na Świecie
położona stacja narciarska
- Chacaltaya, 5400 m npm


Solnisko Uyuni
 


Wyspa rybaków (Isla de pescadores)
na solnisku Uyuni i lasy cereusów.


Laguna Colorado
i flamingi


Wulkan Licancabur
w pobliżu z granicą z Chile


 
     
  Klimat, fauna i flora  
  Klimat podzwrotnikowy zróżnicowany ze względu na wysokość n.p.m. Roczna suma opadów od poniżej 200 mm na obszarze Altiplano i kotlin śródgórskich, poprzez 1500-2000 mm na wschodnich stokach Kordyliery Wschodniej do 2000-3000 mm na nizinach we wschodniej części kraju. W górach opady śniegu i lodowce (powyżej 5100-6000 m n.p.m.). Średnia temperatura powietrza i średnia suma opadów w stolicy kraju wynoszą: w styczniu 18°C i 92 mm, w lipcu 10°C i 4 mm.

Wysokie Andy -
- jęzor lodowca


Laguna Oruro -
- Park Narodowy Sajama


Naturalną szatę roślinną kraju stanowią wilgotne lasy równikowe z drzewami chinowymi i paprociami drzewiastymi, porastające Kordylierę Wschodnią, stanowiące 50,7% powierzchnia Boliwii oraz roślinność sawannowa (chaco), półpustynna (puna) i krzewiasto-drzewiasta formacja stepowa (jalca). Na obszarze Boliwii żyje wiele różnorodnych gatunków zwierząt, m.in.: jaguary, pekari, tapiry, lamy, alpaki, wigonie oraz wiele gatunków gryzoni i ptaków. Utworzono tam 7 parków narodowych i liczne rezerwaty przyrody chroniące ogółem ok. 90 tys. km2. Największe parki narodowe: Sajama, Noel Kempff Mercado,Tunari, Ulla-Ulla.

Park Narodowy Noel Kempf -
- Serrania de Huanchaca
 


Park Narodowy Noel Kempf -
- wodospad Arco Iris
na rzece Rio Paucerna


Krzewiasto-drzewiasta formacja
w okolicach Comarapa, Tampo,
Santa Cruz


Dżungla na wschodnich stokach
Cerro Bufete, Yungaz Mankin
 


 
     
     
     
     
     
     
  powrót do listy regionów